Als lezer van dit artikel zul je waarschijnlijk vinden dat taal heel belangrijk is. Natuurlijk is taal een serieuze zaak, maar dat wil nog niet zeggen dat daar geen leukere kanten aan zitten. Peter van der Horst heeft daar een boek over geschreven: Taaleigenaardigheden. Onze taal – leuk en leerzaam. Je vindt daarin geen flauwe, dubbelzinnige woordgrapjes, maar wel allerlei wat luchtiger onderwerpen. In deze reeks artikelen wil hij daar graag iets over kwijt. Deze keer over tautologie.
Als je vindt dat de titel van dit stukje niet klopt, heb je gelijk. Er zit namelijk iets dubbels in, net zoals bij het pleonasme: rood bloed, ronde cirkel enz. Maar nu gaat het niet over een pleonasme, maar over een tautologie: maar en echter. Ze betekenen hetzelfde. Als je pleonasmen en tautologieën lastig uit elkaar te houden vindt, is dat te begrijpen. Ik herinner me een studieboek Nederlands (!) waarin deze stijlfouten enige aandacht kregen, maar de auteur vond het verschil blijkbaar niet zo duidelijk. Boven de bewuste tekst stond het kopje: Pleonasme (tautologie). Dus alsof het om dezelfde begrippen zou gaan. Nee, een tautologie is iets anders: er is daarbij altijd sprake van synoniemen, zoal...
‘Maar de ene stijlfiguur is echter de andere niet’